BRONISŁAW SUZANOWICZ - Moje życie w Nowym Dworze

 

Najnowsza książka Bronisława Suzanowicz o charakterze pamiętnikarskim „Moje życie w Nowym Dworze - z ziem utraconych do ziem odzyskanych. Wspomnienia z lat 1939-1945 w Nowogródzkiem”, opowiada historię jego rodziny zamieszkującej przed II wojną w województwie Nowogródzkim. Losy jego rodziców, samego autora jako dorastającego chłopca oraz jego starszego brata zostały ukazane na tle zawieruchy wojennej. Suzanowicz urodzony w gminie Iwieniec, powiat Wołoszyn w chwili wybuchu wojny miał 15 lat. Do tego czasu ukończył szkołę powszechną, którą rozpoczął w 1931 r. w Sieliszczu, a następnie kontynuował edukację w Wołomie i Iwieńcu.
Tereny zabużańskie we wrześniu 1939 r. zajęte zostały przez armię czerwoną. Polacy zamieszkujący Nowogródczyznę przez blisko trzy lata znajdowali się pod okupacją radziecką. Zmuszeni do zakładania sowchozów i pracy kolektywnej, a następnie do oddawania majątków na rzecz władzy ludowej. Z czasem reperkusje uległy wzmożeniu, próba wynaradawiania Polaków polegała zakazie praktyk religijnych, uczenia i mówienia w języku narodowym, na odebraniu własności prywatnej i zmuszeniu do zmiany przynależności klasowej pod groźbą wywózki na Sybir.
W czerwcu 1942 r. po napaści armii hitlerowskiej na ZSRR, mieszkańcy Nowogródczyzny przeszli pod okupację niemiecką. Terror, prześladowania, masowe egzekucje, pacyfikacje wsi, eksterminacja narodu żydowskiego i praca przymusowa stały się codzienną gehenną, która trwała do ofensywy radzieckiej, rozpoczętej zimą 1944 r. Gospodarstwo rolne, w którym pracował młody Bronek wraz z ojcem przechodziło różne koleje losu od nacjonalizacji radzieckiej, po przejęcie majątku na rzecz III Rzeszy.   
Powrót władzy sowieckiej i zaprowadzenie reżimu stalinowskiego spowodowało, że wielu Polaków po zakończeniu działań wojennych zdecydowało się na swoisty exodus z „Polski do Polski”. 21-letni wówczas Bronek Suzanowicz wraz z rodzicami pozostawiają swój dom rodzinny na Wschodzie i niepewni swojej przyszłości imigrują na tereny poniemieckie. Ich pociąg zatrzymał się na kilka dni na stacji w Sulechowie. Zauroczeni pięknem tzw. ziem odzyskanych postanawiają osiedlić się na stałe. Otrzymują gospodarstwo poniemieckie we wsi Grochów pod Gubinem, gdzie Suzanowiczowie przebywali do 1960 r. Bronisław podejmuje dalszy etap swojej edukacji. Naukę w szkole średniej odbywa kolejno w Gubinie i Sulechowie, a kończy w Gorzowie Wlkp., gdzie w 1950 r. zdaje egzamin maturalny. W latach 1951-55 odbywa studia na filologii polskiej Uniwersytetu A. Mickiewicza w Poznaniu. Debiutuje wówczas wierszem „Młoda mama” w piśmie studenckim w 1953 r. Cztery lata później jego wiersze pojawią się już w znanym piśmie satyrycznym „Wyboje” (tę datę debiutu podają niemal wszystkie opracowania bio-bibliograficzne). Autor rocznikowo przynależny pokoleniu Kolumbów zadebiutował tuż przed 30 rokiem życia. Jednak jego debiut zarówno prasowy, jak i książkowy pokrywa się z pierwszą falą debiutów powojennych pokolenia osadników na Ziemiach Zachodnich, czyli lubuskich pionierów literatury, które współtworzyli w tym okresie m.in. J. Koniusz, H. Szylkin, Z. Morawski, B. Soliński czy słynna poetka romska B. Wajs-Papusza.
Po studiach w 1956 r. Suzanowicz otrzymuje nakaz pracy jako nauczyciel w szkole rolniczej w Dowspudzie. Z uwagi na pogarszający się wzrok młody literat poprosił o zmianę nakazu pracy i znalazł zatrudnienie na etacie urzędniczym w Wydziale Kultury WRN w Zielonej Górze. Stąd w 1957 r. zamieszkuje w stolicy województwa zielonogórskiego i aktywnie włącza się w działania krystalizującego się w tym okresie środowiska literackiego regionu. Suzanowicz należy do związanego w tym czasie Klubu Literackiego Lubuskiego Towarzystwa Kultury, w którego oficynie w 1959 r. wydał swój pierwszy tom wierszy. Suzanowicz żywo współpracuje z redakcją pisma społeczno-kulturalnego „Nadodrze” i Zielonogórskiej Rozgłośni Polskiego Radia, gdzie pojawiają się jego liryki i utwory dla dzieci. Obecna książka wspomnieniowa Suzanowicza ukazuje się dokładnie w pół wieku od jego zamieszkania w Zielonej Górze.     
Przygoda Suzanowicza z literaturą zaczęła się jeszcze w okresie jego pobytu w Wschodzie. Pierwszy wiersz napisał na śmierć Piłsudskiego w 1935 r. mając lat 11. Do tej pory – jak wyliczył skrupulatnie sam autor – napisał około 3500 utworów, z których większość pozostaje w maszynopisach. Jest autorem 3 poematów („Koniec wieku”, Pytania”, „Spotkania”), 4 sztuk dramatycznych, blisko 1500 fraszek i czterowierszy, kilkuset utworów o tematyce religijnej i patriotycznej, akrostychów ułożonych w formie modlitw, kilkudziesięciu bajek dla dzieci, ponad 50. bajek dla dorosłych, a także powieści fantastyczno-naukowej pt. „Satelita profesora Salomona Kinga” oraz zbioru „Rymowanych dziejów Polski” począwszy od Piastów do współczesności. Wiele z nich pozostając w maszynopisach nadal czeka na druk… Dziś 83-letni pisarz nadal jest aktywny twórczo. Wierzy, że znajdą się wydawcy, którzy jeszcze za jego życia opublikują cześć jego literackiego dorobku.
 
Bronisław Suzanowicz, „Moje życie w Nowym Dworze - z ziem utraconych do ziem odzyskanych. Wspomnienia z lat 1939-1945 w Nowogródzkiem”, redakcja i posłowie Robert Rudiak, Wyd. Regionalne Centrum Animacji Kultury, Zielona Góra 2007, s. 90